پاسخ های چند جانبه به تحریم های سه گانه آمریکا

دور تازه از تحریم ها علیه ایران و برخی کشورهای جهان پس از یکپارچه شدن قدرت در کنگره و دولت آمریکا شدت گرفته است. با توجه به سند برجام و ناتوانی آمریکا در تصویب و اعمال تحریم های هسته ای، تحریم های تازه این کشور علیه ایران به بهانه های دیگری غیر از موضوع هسته ای انجام می گیرد.
در همین راستا، مجلس سنای این کشور پنجم مردادماه با ۹۸ رای موافق در برابر دو رای مخالف به طرح تحریم‌ های جدید علیه ایران، روسیه و کره شمالی رای داد. این طرح چند روز پیش (سوم مردادماه) نیز در مجلس نمایندگان با اکثریت ۴۱۹ رای موافق در برابر سه رای مخالف به تصویب رسید.
اتهام به ایران مبنی بر حمایت از گروه های تروریستی منطقه، نقض حقوق بشر و فعالیت های موشکی کشورمان از جمله دلایل تدوین طرح و تصویب آن بود.
تحریم‌ها علیه مسکو به دلایلی چون بحران اوکراین و الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه و همچنین مداخله احتمالی کاخ کرملین در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا صورت گرفت.
در ارتباط با تحریم کره شمالی نیز مسائلی چون آزمایش های موشکی و هسته ای این کشور و همچنین نقض قوانین بین المللی و نادیده گرفتن قطعنامه های شورای امنیت مطرح بود.

** پاسخ های گوناگون به تحریم های سه گانه
سیاست های ضد ایرانی آمریکا با روی کار آمدن «دونالد ترامپ» رییس جمهوری جمهوریخواه این کشور بیش از گذشته تشدید شده و در هفته های اخیر ده ها فرد و نهاد ایرانی در فهرست تحریم های این کشور جای گرفته اند.
افزون بر تصویب طرح «قانون مقابله با اقدامات بی ‌ثبات ساز ایران» توسط کنگره، وزارت دارایی آمریکا ششم خردادماه، در واکنش به پرتاب موشک غیرنظامی «سیمرغ» دست کم شش شرکت ایرانی را در فهرست تحریم های خود قرار داد؛ موشکی ماهواره بر که به منظور حمل کلاهک هسته ای طراحی نشده و هدف از آن تامین بخشی از نیازهای صنعت هوافضای کشور است.
تلاش آمریکا برای اعمال فشار بر ایران از راه تحریم های غیرهسته ای اعتراض هایی را در پی داشته است. در همین ارتباط حجت الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری چهارم مرداد ماه در جلسه هیات دولت به این اقدام کنگره واکنش نشان داد و گفت که ایران پاسخ متناسب را خواهد داد.
یکی از مهمترین پاسخ ها، چندی پیش از طرف نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی صورت گرفت. نمایندگان مجلس طرح «مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه» را با ۲۱۶ رای موافق در برابر ۶ رای مخالف و یک رای ممتنع از مجموع ۲۳۰ نماینده حاضر در صحن تصویب کرد.
علاوه بر آن، سخنگوی وزارت امور خارجه هم با تاکید بر ضرورت بکارگیری اصل «رفتار متقابل» اظهار کرد که جمهوری اسلامی ایران در راستای تامین منافع ملی، اقدام متقابل و متناسب را به انجام خواهد رساند.
همان طور که انتظار می رفت، کره شمالی هم با آزمایش موشکی خود به تحریم های تازه آمریکا پاسخ گفت. پیونگ یانگ پس از آزمایش موفقیت آمیز موشک «هواسونگ ۱۴» با برد ۶۷۰۰ کیلومتر به آمریکا پیام هشدار آمیزی ارسال کرد و رسانه های این کشور به نقل از رهبر آن نوشتند با این موشک، تمام خاک آمریکا در تیررس موشک های کره شمالی قرار دارد.
تحریم های آمریکا روسیه را نیز به واکنش واداشت به طوری که مسکو منتظر نماند تا ببیند مصوبه کنگره برای تبدیل شدن به قانون و لازم الاجرا شدن به امضای ترامپ خواهد رسید یا خیر. اخراج گروهی از دیپلمات های آمریکایی تا ماه سپتامبر از روسیه و کاهش شمار آنان به ۴۵۵ نفر نخستین اقدام مقامات کاخ کرملین بود.
بسته شدن دو مرکز کارکنان سفارت آمریکا تا اول آگوست که پیشتر محل چالش بین دو کشور بود، از دیگر اقدامات دولت روسیه در قبال تحریم های جدید آمریکا محسوب می شود. در صورت امضای این مصوبه از جانب رییس جمهوری آمریکا (که به احتمال قوی صورت خواهد پذیرفت) بدون شک شاهد رفتارهای مشابه دیگری از طرف مقامات روسی خواهیم بود.

** مخالفت اروپا با تحریم های یکجانبه آمریکایی
پس از رای «آری» اعضای کنگره به این طرح تحریمی، شکاف بین مواضع اروپا و آمریکا آشکار شد. اروپا به این نکته توجه دارد که تحریم های تازه به هر بهانه ای علیه ایران، راه های تجارت و سرمایه گذاری را ناامن و ناهموار خواهد کرد. به ویژه اینکه در فضای پسابرجام و رفع تگناهای گذشته، فرصت های زیادی برای همکاری های اقتصادی با این ایران فراهم شده است.
چند روز پیش «عباس آخوندی» وزیر راه و شهرسازی کشورمان در صدر هیات بلندپایه در آلمان به سر می برد تا در جریان سفر چهار روزه خود در ارتباط با گسترش روابط دوجانبه به گفت وگو بپردازد. در جریان همین سفر، «بریگیته سیپریس» وزیر اقتصاد آلمان ضمن امیدواری به توسعه و تعمیق روابط تهران و برلین، از پیوستن تهران به اقتصاد جهان حمایت کرد.
در دو سال گذشته ایران و اروپا فصلی تازه از همکاری ها را در زمینه های مختلف به خصوص در حوزه اقتصادی تجربه کرده اند و آمارها از رشد چند برابری حجم معاملات تجاری خبر می دهند.
از طرفی، تحریم روسیه هم برای اروپا نگرانی هایی را به بار آورده به طوری که «زیگمار گابریل» با بیان این که «ما تاثیرات برون ‌مرزی تحریم‌ های آمریکا علیه شرکت‌های اروپایی را به هیچ عنوان نمی‌پذیریم»، به آمریکا هشدار داد که از جریمه‌ شرکت‌ های اروپایی طرف حساب روسیه اجتناب کنند. وزیر اقتصاد آلمان هم در سخنانی هشدار دهنده به آمریکا، تحریم های یکجانبه این کشور علیه روسیه را محکوم کرد.
این اقدام کنگره همچنین با انتقاد شدید «ژان کلود یونکر» رییس کمیسیون اروپا مواجه شد. اروپا و آمریکای دوره اوباما در حوزه روابط خارجی خود تا حدی همسو و همگام بودند به طوری که تحریم روسیه نیز به خاطر بحران اوکراین با همفکری واشنگتن و بروکسل پیش رفت. در دوره ترامپ اما یکجانبه گرایی کاخ سفید باعث آسیب به منافع متحدان سنتی این کشور شده است.
اینک آلمان و دیگر کشورهای اروپا نگران روابط خود با روسیه در حوزه انرژی اند چرا که در صورت اجرای تحریم های تازه، پروژه بزرگ «نورد استریم ۲» که انتقال دهنده گاز روسیه به اروپا است متوقف خواهد شد؛ موضوعی که به مذاق سران اتحادیه اروپا خوش نیامده و حاکی از منفعت طلبی کنگره و کاخ سفید به قیمت زیان همپیمانان این کشور است.